tajemnice alkowy z angielskim imperializmem językowym w tle czyli kiedy klnę publicznie na potęgę

Angielski imperializm może i przeobraził się w formę przetrwalnikową, ale kultywowane przez stulecia dążenie do dominacji nad światem musiało znaleźć swoje odbicie i w sferze lingwistycznej*.
I tak na przykład marne włosy, zwane po polsku mysimi ogonkami po angielsku awansowały już na szczurze (rats tails), kłamstwo - idąc po całości - nie ma w ogóle nóg (a lie has no legs), a za to w składzie z porcelaną panoszy się byk, a nie, jak u nas, słoń (like a bull in a china shop), bo przecież własnych wad nie należy podkreślać. To zostawiają nam, Polakom.
Niech się rządzą Tomki w swoich domkach - my zaś, jak na mieszkańców królestwa przystało, będziemy zarządzać własnymi pałacami!
Angielskiemu 'An Englishman's home is his castle' bliżej jest bowiem do tego właśnie powiedzonka, niż do domu-twierdzy z polskiego przekładu. W ich prywatnych zamkach są władcami absolutnymi i nikt im w kaszę dmuchać nie będzie.

Co nie znaczy, iż powiedzenie 'Mój dom jest mą twierdzą' jest taką znowu nieudaną kalką językową, albowiem Anglicy na równi z miłością do sobiepaństwa w zaciszu otoczonego drewnianym płotkiem ogródeczka, kochają prywatność.
Ich dom jest ich warownią, do której wpuszczają z rzadka i tylko nielicznych zaufanych.
Dom jest miejscem ucieczki w świat własnych problemów, popijanych czerwonym winem w bordowej wannie .
Dom to sanktuarium, w którym można odkleić uśmiech i ściągnąć uniform.
Dom, to nie miejsce spotkań. Oooo nie! Od tego są przecież puby, knajpki i restauracje kuchni wszelakich, a od biedy też parki czy licznie rozsiane po kraju zabytki i trasy turystyczne.
A jak już się zaprosi gości na garden party lub wystawny obiad, to lokuje się ich w ekspozyturze dla profanów - na parterze; w salonie, jadalni bądź ogrodzie.
Główne centrum dowodzenia, serce domu, bastylia prywatności pozostają nietknięte. Uświęcone pięterko z sypialniami to miejsce, gdzie nie ma dostępu nikt poza domownikami. Tajemnice alkowy odgradza od wścibskich oczu nieskazitelna miękkość pokrytych wykładziną schodów.

I też żadnemu Anglikowi by nawet nie przyszło do głowy się tam ładować.
Chyba że za wyraźnym pozwoleniem gospodarzy, po uprzejmym zapytaniu i przekonującym uargumentowaniu 'celu wizyty'.
Ale Polacy?
Polakowi-swojakowi by z kolei nie przyszło do głowy, że sławetna polska gościnność miałaby się ograniczyć tylko do parteru.
Jak się kogoś zaprasza, to z fantazją. Na całego! Od garażu po strych!

Są dwie opcje: albo się starzeję i tetryczeję na potęgę, albo faktycznie przejęłam już trochę angielskich manieryzmów, ale niestety pewne zachowania mnie tak koszmarnie drażnią, że jestem za nie w stanie wygryźć tętnicę i ukrócić cugle długotrwałej przyjaźni.
A o co chodzi?
O podeptany odcisk...

*****

Zawsze lubiłam się gościć.
Pokiwać się w rytm muzyczki przy grillu, pogadać na luzie, zjeść coś dobrego, pośmiać się serdecznie i posiedzieć w ogrodzie bez napinania żyłki nad crossantem z marmoladą pomarańczową i herbatą z mlekiem pitą z rodowej porcelany.
Nie dalej jak w ostatnią sobotę byłam na hiper snobistycznym angielskim 'ladies' breakfast', takim z dzwoneczkiem przywołującym kelnera, z pięćdziesięcioma ośmioma talerzykami, z Danish raisin whirls (z Waitrose'a - co kilkakrotnie podkreśliła gospodyni, jakby bojąc się, że tesco-odpowiednik tych zupełnie zwykłych, bądź do bądź, bułek wydać mógł się gościom zbyt mało wykwintnym substytutem) i ze srebrem stołowym, gdzie się czułam, jakbym połknęła kij od szczotki. Po wyjściu długo rozmasowywałam mięśnie żuchwy stężałe od przyklejonego uśmiechu.
Było, owszem, wytwornie, ale zdecydowanie nie nazwałabym tego ulubioną formą spędzania sobotniego poranka.
Preferuję niedzielne popołudnia w polskim gronie:)

Choć nie ukrywam (i tu teoria o zramoleniu zdaje się wieść prym), że z wiekiem oraz z każdym kolejnym dzieckiem moje zamiłowanie do odwiedzania znajomym maleje. To samo, niestety, tyczy się przyjmowania gości.

Być może jestem ofiarą swojego sposobu myślenia, który nakazuje mi wyżywić przybyłych do kreski obiadem dwudaniowym z deserem, zamiast  serwować angielskie dips & nibbles?

Czy też rosnąca - również u znajomych -  liczba dzieci, przeradzających się stopniowo w nabuzowane hormonami wzrostu nastolatki i ich możliwości przerobowe zaczynają powoli przerastać nie tylko moją wyobraźnię, ale też pojemność moich garnków, wydajność czterech skromnych palników, piekarnika i ... portfela :)

- "Nie narzekaj!" - strofuje mnie Walenty. "To znaczy, że ludzie się u nas dobrze czują. I że potrafisz stworzyć miłą atmosferę. Poczytuj to sobie za komplement" - drapie mnie (przysłowiowo) po pleckach. 

A ja drętwieję (tym razem niczym - jak mniemam - rasowy Anglik), gdy widzę przez okno salonu nadchodzącą chyżo, całkowicie niezapowiedzianą psiapsiółkę, bo wiem, że nie zdążę już uciec i udać, że mnie nie ma w domu. I będę siedzieć sztywnym półdupkiem na sofie i serwować kawkę, kwiląc wewnętrznie, że właśnie mi ukradziono dwie cenne godziny mojego życia. Dwie bezcenne godziny, kiedy Najmłodsza usnęła, obdarzając mnie jedyną w ciągu dnia tak długą chwilą samotności.

Przestępuję nerwowo z nóżki na nóżkę zabawiając Jill, skądinąd bardzo serdeczną sąsiadkę z naprzeciwka, która akurat szła na spacer i pod wpływem nagłego impulsu wpadła na pogaduszki. Stoimy w kuchni, bo wejście do salonu uniemożliwia nam stos papierów, który właśnie segregowałam, zanim zrobiłam sobie przerwę na upichcenie obiadu. W kuchni, która przypomina przejście tajfunu, gdyż - ku rozpaczy mojego statecznego małżonka - zasada 'clean as you go' jest mi zupełnie obca.
A co tam! Stos papierów poukłada się sam w wolnym czasie.

Kroję przygotowane uprzednio pięć piersi z kurczaka na drobne paski. Łatwiej będzie podzielić na osiem.
Bo wpadła Iwonka.
Miała tylko odebrać pracę domową dla syna ("Wiesz, mam awarię drukarki."), ale jak widać dobrze się u mnie czuje.
Ona, jej syn i jej córka.
I ona trafiła na porę obiadową (z bałaganem, a jakże, w bonusie). Między jedną a drugą herbatką zastanawiam się czy planowany posiłek odłożyć na później, bo nie przewidziałam aż tylu porcji, czy może po prostu zaserwować swoim dzieciom, patrząc jak jej się oblizują.
Wyprosić?
Decyduję się na doobieranie ziemniaków i artystyczny podział kotletów na bardziej dietetyczne porcje. W końcu czy ja jakaś małostkowa krowa jestem?
To tylko kawałek mięsa! Niewart zaburzania poprawnych stosunków polonijnych.
Iwonka na jednym wdechu się wzbrania i wchłania ("No dobrze, jak już tak nalegasz, to zjemy. Pysznie gotujesz, wiesz? Prześlij mi proszę przepis na tę sałatkę"). A synek przychodzi po dokładkę, bo on fasolkę szparagową szczególnie lubi, a widzi, że jeszcze trochę zostało w durszlaku. Narażając się na foch ośmiolatka(!) niczym lwica bronię resztek porcji obiadowej męża, który jeszcze nie zdołał dotrzeć z pracy.
Znad kolejnej filiżanki herbaty zauważę później kątem oka, jak ośmiolatek zakradać się będzie do kuchni w celu podżerania owych nieszczęsnych resztek strączków.
Objechać - nie objechać. Objechać - nie objechać. Objechać ...
Zagryzam język, oddycham głęboko licząc, że Iwonka zareaguje, ale ona zajęta jest dawaniem kolejnych rad.
 
Być może staropolskie 'gość w dom, Bóg w dom', czy biblijne 'bardziej błogosławioną rzeczą jest dawać, aniżeli brać' są gdzieś tam wpisane w mój genotyp?
Ale czy tylko ja widzę różnicę między dawaniem (z własnej nieprzymuszonej woli i ochotnego serca), a samowolną eksploatacją zasobów cudzych?

W sumie, to ja mogę nawet i dać się wyeksploatować, ale są pewne granice.
Rzucone na wstępie: "Hmmmm, ładnie pachnie. No gotuj, gotuj szybciej, nie gadaj, bo jestem już taki głodny", nieznacznie je przekracza.
Przesuwam więc słupek graniczny, tłumacząc sobie żartobliwy ton poufałością wynikającą z długoletniej znajomości.

Nie walczę, gdy po trzykrotnej odmowie ona uparcie łapie za nasączony olejem wacik, by nabłyszczyć mi kwiatka ("Widziałam w telewizji. Zobaczysz będzie ślicznie wyglądać. Oj ... przepraszam, złamałam listek").

Latając między kuchenką, laptopem (na którym sprawdzam przepis, chcąc ugościć ich czymś nowym), a lodówką staram się nie zauważać, że zniknęło mi pół pojemnika oliwek i dwie laseczki kabanosów. Trudno, sos będzie rzadszy.
W końcu to moja wina, że mam opóźnienie i gości ssie w dołku.
Ich dzieci wiernie odwzorowują styl rodziców czyszcząc mi miskę ZE WSZYSTKICH owoców. Tygodniową dawkę bananów i jabłek.
No w końcu czym chata bogata...
Nieeeee, nic się nie stało. W poniedziałek wezmę Najmłodszą pod pachę i oddam się mojemu uuuukooooochaneeeemu hobby - zakupom spożywczym. I tak 'siedzę w domu', więc co mi to za różnica.

Obiad jest prawie gotowy.
Biorę małą na górę by podjąć próbę uśpienia.
A nuż-widelec da matce zjeść ciepły obiad bez pośpiechu.
Ćwiczony ostatnio trick - karmienie na leżąco zakończone uśnięciem - działa. Alleluja!
Turlam się delikatnie na brzeg łóżka, wymykam cicho i na paluszkach schodzę na dół.

Wracamy do przerwanej konwersacji.
- "Gdzie normalnie śpi mała?" - pyta ona.
- "W kołysce" - odpowiadam odsączając makaron. "Ale już niedługo będzie musiała awansować na łóżeczko."
- "Aaaa, to łóżeczko też macie?! To chyba macie tam trochę ciasno. Mogę zobaczyć?!"
- "NIEEEE!!!" - drzemy się z Walentym jak na komendę.
Trochę dlatego, że wchodzenie do pokoju, gdzie łypiąc jednym okiem podsypia (popołudniowym-chwilowym) snem niemowlę wydaje nam się pomysłem kuriozalnym, a po drugie dlatego, że nasza alkowa kryje tajemnicę, której nie lubimy obwieszczać światu.
Nie, nic z tych rzeczy, które prawdopodobnie przyszły Wam na myśl :)
Nie ma 'świerszczyków', strojów sado-maso, ani innych gadżetów z sekshopów.

Nasza alkowa to miejsce, gdzie skrzętnie skrywamy dowody naszej indolencji, amatorszczyzny, gnuśności i niezgulstwa.
TONY niezłożonego prania oraz góry wszystkiego, czego nie udało nam się sprzątnąć na czas przed przyjściem gości powodują, że nasza sypialnia już dawno straciła powab i (przy sporej częstotliwości wizyt) od dłuższego czasu zmaga się z efektem jojo.
 
Przyjaciółka próbuje jeszcze wynegocjować zgodę, ale proszę ją, by tam nie szła i już!

Pieczone ziemniaki lądują na stole, szaszłyki się dopiekają, a sos w swej prostocie zwala z nóg obłędnym zapachem bazyli, czosku i świeżo zmielonego pieprzu.
Uwijam się jak w ukropie, rzucam komendy niczym rasowy Master Chef i ocierając pot z czoła wydaję upragnione przez wszystkich polecenie: "Do żłobu! Tfu! Do stołu zasiąść marsz!"

- "Fajne to łóżeczko. Nowe czy używane?" - wyłapuję jej pytanie z mieszanki podekscytowanych głosów.
- "Uży... . BY-ŁAŚ W NA-SZEJ SY-PIAL-NI?!" - mówię wielkimi literami nie mogąc uwierzyć, że można mieć aż taki tupet.
- "No poszłam na chwilę." - odpowiada ona, całkowicie ignorując moje święte oburzenie.
- "Ale przecież prosiłam cię jasno i wyraźnie, żebyś tego nie robiła!" - czuję jak zalewa mnie krew. "Wkurza mnie takie zachowanie. Autentycznie mnie wkurrrrrwia!" - nie mogę podarować sobie tego uwalniającego energię 'r', stawiając do kąta mój cały urok osobisty i dobre wychowanie.
- "Ale co ty się tak przejmujesz?" - dziwi się ona, z beztroskim uśmiechem od ucha do ucha.
 
Z góry dobiega kwilenie małej.

No właśnie! Nie ma się co przejmować.
Bałagan? Intymność?
Toż to problemy ludzi 'pierwszego świata'!
Toteż zaraz przepraszam za wybuch i robię wszystko, by wizyta do końca przebiegała w miłej atmosferze.

Ale czuję, jak czar popołudnia tryska, bo mi tę moją twierdzę koniem trojańskim (albo raczej czystym chamstwem) zdobyto.
Bo mnie ten mini incydent, ta rysa na mentalności, to nieszanowanie cudzych granic cholernie mierzi.

I myślę sobie, że i tym razem angielskie 'to be as thick as thieves' lepiej oddaje rzeczywistość niż polskie "łyse konie".
Bo okazuje się, że długoletniej znajomości wymagają od obu stron zaufania, jakim obdarzają się złodzieje znający wszystkie swoje tricki: absolutnego, ale podszytego strachem, że zawsze jest taka szansa, że ta druga strona cię zdradzi.
A może nawet - jakby się pobawić nieco słowem - w przyjaźni po prostu trzeba mieć grubą skórę (to be thick-skinned).




* Tu krótka, humorystycznie przedstawiona historia kształtowania się języka angielskiego

wtorek, 28 kwietnia 2015